Naam
Benoit Zondervan
Benoit Zondervan (bron: mevr. Rutten)
Benoit Zondervan en dochter Hermien rond 1932 (bron: mevr. Rutten)
Het winkelpand op de Brandstraat in 1940
(bron: fotocollectie Jos. Wilms / EHC)
Geboren
5 september 1896 te Sittard
Gedeporteerd
9 april 1943 naar Vught, op 15 maart 1944 naar Auschwitz
Vermoord
10 april 1945 te Wüstegiersdorf
Adres
Brandstraat 9, Sittard
Familie
zoon van wijlen Herman Zondervan en Rosalia Capell; neef van Jozef Zondervan; broer van Henri Zondervan; echtgenoot van Estella Hertz; vader van Hermine Zondervan
Achtergrond
De familie Zondervan was afkomstig uit Amsterdam. De stamvader had zich rond 1818 in Beek gevestigd, de geboorteplaats van zijn echtgenote. Rond 1830 verhuisden ze naar Maastricht, waar de zonen Jonas en Benedikt als gezichtkundige (opticien) werkzaam werden. Jonas trouwde met een meisje Egger uit Sittard, en vestigde zich hier in 1855 als opticien. In 1881 overleed hij.
Onder de zonen van Benedikt was Herman Zondervan, geboren in 1851. Hij werd koopman en opticien, en kwam na zijn huwelijk in 1895 in Sittard op de Brandstraat wonen, waar hij een winkel begon in brillen, verrekijkers, thermometers en aanverwante zaken. Hier werden Benoit en Henri geboren.
Beide broers trouwden in 1930, waarna Henri zich op de Bergstraat vestigde terwijl Ben met zijn gezin op de Brandstraat bleef wonen. Benoit werd electricien en opticien, en nam de zaak van zijn vader over. Herman Zondervan overleed in 1932 en zijn vrouw Rosalia Capell twee jaar later. Kort na haar overlijden in 1934 woonde Max Capell uit Düren, een neef van Ben, een tijd bij hen in; Max vluchtte later met zijn familie naar Amerika.
Benoit en Estella, beiden in de Sittardse binnenstad geboren en getogen, kenden elkaar al van jongs af aan. Toen ze uiteindelijk trouwden in maart 1930 was hij 33 en zij 37 jaar. Tien maanden later, in januari 1931, werd hun dochtertje Hermine geboren.
In 1941 namen ze een alleenstaande oom van Benoit in huis, de 84-jarige Jozef Zondervan uit Maastricht.
In augustus 1942 werd Benoits broer Henri met zijn gezin gedeporteerd, en in november van dat jaar Jos Hertz, de broer van Estella.
Benoit, Estella, dochter Hermien en oom Jozef waren begin april 1943 aan de beurt, toen de laatste grote deportatie uit Limburg plaatsvond. Ook Estella's moeder werd toen weggevoerd. Via Vught en Westerbork werden eerst oom Jozef, toen Estella's moeder, en tenslotte Estella en Hermien naar Sobibor gebracht om bij aankomst vermoord te worden.
Benoit kwam vanwege zijn technische vaardigheden in Vught bij het zogenaamde Philips Kommando terecht en moest daar dwangarbeid verrichten. In maart 1944 werd hij alsnog naar Auschwitz gedeporteerd, vanwaar hij werd ingedeeld bij werkkampen in eerst Reichenbach (tegenwoordig Dzierżoniów) en later Wüstegiersdorf (tegenwoordig Gluszyca in Polen). Hier moest hij onder mensonterende omstandigheden wederom dwangarbeid verrichten. Toen in februari 1945 het Rode Leger naderde, werd het kamp geëvacueerd en de gevangenen op een dodenmars door het Eulengebirge naar Parschnitz in Tjechië gestuurd. Ben bezweek in april 1945. Zijn metgezel J. Topel uit Den Bosch bracht enkele maanden later per brief het droeve bericht aan de familie in Sittard over.
Ook broer Henri was na een reeks werkkampen in Wüstegiersdorf terecht gekomen, en overleed een maand na Benoit.
Link
Literatuur
-
Motief vervolging
joodse afkomst
Advertentie uit De Speurder van 10 augustus 1934
(bron: krantencollectie EHC)